Önemli Noktalar

1001, 1005 ve 1505 Programları Arasındaki Farklar

TÜBİTAK Araştırma Destek Programları Başkanlığı (ARDEB) bünyesindeki 1001, 1005 ve 1505 programları; kapsam, hedef kitle ve çıktı beklentileri bakımından birbirini tamamlayan destek mekanizmalarıdır.

  • 1001 – Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı, bilimsel ve/veya teknolojik özgün değere sahip temel ve uygulamalı araştırma projelerini destekleyerek yeni bilgi üretilmesini, yayın yapılmasını ve nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesini amaçlayan, ağırlıklı olarak akademik araştırma odaklı bir programdır.

  • 1005 – Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı, TÜBİTAK tarafından şu şekilde tanımlanmaktadır:
    “Programın amacı; ülkemizde ihtiyaç duyulan, teknolojik dışa bağımlılığımızı azaltacak ve/veya ülkemizin rekabet gücünü artıracak ulusal/uluslararası yeni bir ürün/süreç/yöntem/model geliştirme amacına yönelik uygulamalı araştırma ve/veya deneysel geliştirme projelerinin desteklenmesidir.”
    Bu çerçevede 1005 Programı, yenilikçi bir fikrin ulusal/uluslararası ölçekte rekabetçi bir ürün, süreç, yöntem veya model haline dönüştürülmesini hedefleyen, uygulamaya ve somut çıktıya dönük bir Ar-Ge programıdır.

    Kaynak: TÜBİTAK 1005 resmi sayfası

  • 1505 – Üniversite–Sanayi İşbirliği Destek Programı için TÜBİTAK’ın tanımı özetle şöyledir:
    “Bu programla, üniversite, araştırma altyapısı, kamu araştırma merkez ve enstitülerindeki bilgi birikimi ve teknolojinin, Türkiye’de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye’de uygulamayı taahhüt eden kuruluşların ihtiyaçları doğrultusunda, ürüne ya da sürece dönüştürülerek sanayiye aktarılması yoluyla ticarileştirilmesine katkı sağlanması amaçlanmıştır.”
    Program kapsamındaki projelerde, Müşteri Kuruluş olarak anılan özel sektör sermaye şirketi ile Yürütücü Kuruluş olarak anılan üniversite, araştırma altyapısı veya kamu araştırma merkezi/enstitüsü arasında TÜBİTAK’ın belirlediği asgari şartları içeren bir İşbirliği Sözleşmesi imzalanmakta; proje TÜBİTAK ve Müşteri Kuruluş tarafından birlikte finanse edilmektedir.

    Kaynak: TÜBİTAK 1505 resmi sayfası

Bu genel çerçeve içerisinde:

  • 1001, klasik anlamda bilimsel ve teknolojik araştırma projeleri için genel kapsamlı bir araştırma programıdır.
  • 1005, ülke ihtiyaçlarına ve rekabet gücüne doğrudan katkı sağlayacak yeni ürün/süreç/yöntem/model geliştirilmesine odaklanan, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme ağırlıklı bir programdır.
  • 1505 ise üniversite ve sanayi işbirliğini zorunlu kılan, sanayi kuruluşlarının somut ihtiyaçlarına yönelik, ticarileşme ve teknoloji transferi odaklı bir programdır.

1001 – 1005 – 1505 Programlarının Özet Karşılaştırma Tablosu

Özellik 1001 – Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Projelerini Destekleme Programı 1005 – Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı 1505 – Üniversite–Sanayi İşbirliği Destek Programı
Programın Ana Amacı Bilimsel ve/veya teknolojik özgün değere sahip araştırma projelerini destekleyerek bilgi üretimi, yayın yapılması ve nitelikli insan kaynağı yetiştirilmesini sağlamak. Ülkemizde ihtiyaç duyulan, teknolojik dışa bağımlılığı azaltacak ve/veya rekabet gücünü artıracak ulusal/uluslararası yeni ürün/süreç/yöntem/model geliştirilmesine yönelik uygulamalı araştırma ve/veya deneysel geliştirme projelerini desteklemek. Üniversite, araştırma altyapısı ve kamu araştırma merkez/enstitülerindeki bilgi birikimi ve teknolojinin, Türkiye’de yerleşik ve proje sonuçlarını Türkiye’de uygulamayı taahhüt eden kuruluşların ihtiyaçları doğrultusunda ürüne ya da sürece dönüştürülerek sanayiye aktarılması ve ticarileştirilmesine katkı sağlamak.
Hedef Kitle / Başvuru Sahipleri Üniversiteler ve araştırma kuruluşlarında görev yapan akademisyenler ve araştırmacılar. Yükseköğretim kurumları, kamu kurumları veya özel kuruluşlarda görev yapan, doktora veya eşdeğer dereceye sahip proje yürütücüleri; uygulamalı Ar-Ge ve deneysel geliştirme projeleri yürütebilen araştırma ekipleri. Müşteri Kuruluş: Türkiye’de yerleşik sermaye şirketleri; Yürütücü Kuruluş: yükseköğretim kurumları, araştırma altyapıları, kamu araştırma merkez ve enstitüleri. Başvuru, müşteri ve yürütücü kuruluşun ortak proje başvurusu şeklindedir.
Proje Tipi Temel ve/veya uygulamalı araştırma; bilimsel çıktı odaklı projeler (yayın, tez, yöntem, vb.). Ulusal/uluslararası düzeyde rekabetçi yeni ürün/süreç/yöntem/model geliştirmeyi hedefleyen, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme projeleri. Bir firmanın somut ihtiyacına yönelik, yeni ürün geliştirme, mevcut ürünün geliştirilmesi/iyileştirilmesi, ürün kalitesinin/standardının yükseltilmesi veya maliyet düşürücü yeni teknik ve üretim teknolojilerinin geliştirilmesi projeleri.
İşbirliği Zorunluluğu İşbirliği yapılabilir; sanayi ortağı zorunlu değildir. İşbirliği yapılabilir; sanayi ortaklığı zorunlu değildir. Üniversite–sanayi işbirliği zorunludur. Müşteri Kuruluş ile Yürütücü Kuruluş arasında TÜBİTAK’ın belirlediği asgari şartları içeren İşbirliği Sözleşmesi imzalanır.
Ticarileşme Odağı Dolaylı; öncelik bilimsel katkı ve bilgi üretimidir. Yüksek; yeni ürün/süreç/yöntem/model ortaya çıkarılması ve ulusal rekabet gücüne katkı hedeflenir. Çok yüksek; geliştirilen ürün/süreç/teknolojinin müşteri kuruluşta uygulanması ve ekonomik değere/ticarileşmeye dönüşmesi beklenir.
Proje Süresi Orta vadeli araştırma projeleri (azami süre ilgili çağrı/kılavuzda tanımlanır). Azami proje süresi 18 aytır; başvurular yıl boyunca yapılabilir. Projeler 6’şar aylık dönemler halinde izlenir; azami süre ve dönem yapısı 1505 uygulama esaslarında tanımlanmıştır.
Bütçe ve Destek Yapısı Bütçe üst limitleri ve destek kalemleri çağrı ve kılavuzlarda belirlenir; personel, seyahat, ekipman, hizmet, malzeme vb. araştırma giderleri desteklenir. 11 Kasım 2024 itibarıyla proje destek üst limiti, burs dahil ancak PTİ ve kurum hissesi hariç 950.000 TL’dir. Detaylı bütçe ve burs üst sınırları TÜBİTAK 1005 sayfasında yer almaktadır. Proje, TÜBİTAK ve Müşteri Kuruluş tarafından ortaklaşa finanse edilir. Desteklenen gider kalemleri arasında personel, sözleşmeli personel, bursiyer, seyahat, alet/teçhizat/yazılım/yayın, hizmet ve malzeme alımları bulunmaktadır.
Öne Çıkan Çıktılar Bilimsel yayınlar, tezler, yöntem ve modeller, bilimsel bilgi birikimi. Yeni veya iyileştirilmiş ürün/süreç/yöntem/model, prototipler, patent/tescil ve ulusal rekabet gücünü artırıcı teknolojik çıktılar. Sanayide uygulanabilir ürün/prototip, süreç iyileştirmeleri, maliyet düşürücü teknikler, teknoloji transferi ve ticarileşme odaklı çıktılar.